Array

Array (massiv) data strukturu, eyni tipdən olan elementlərin ardıcıl yaddaş bölgəsində saxlanıldığı ən əsas və geniş istifadə olunan data strukturudur. Array-lər, elementlərə birbaşa indeks vasitəsilə çatmağa imkan verir və bu səbəbdən də random access əməliyyatları üçün çox effektivdir.

Array-in Əsas Xüsusiyyətləri

• Fixed Size: Java-da array-lər yaradıldıqdan sonra ölçüsü dəyişmir
• Homogeneous Elements: Eyni tipdən olan elementləri saxlayır
• Contiguous Memory: Elementlər yaddaşda ardıcıl yerləşir
• Random Access: O(1) vaxt mürəkkəbliyi ilə istənilən elementə çatmaq mümkündür
• Index-Based: Elementlərə indeks vasitəsilə müraciət olunur (0-dan başlayaraq)

Array-in Növləri

1. One-Dimensional Array (Bir Ölçülü Massiv)

Bir ölçülü array, elementlərin bir sırada düzüldüyü ən sadə array növüdür.

Koda bax

// Bir ölçülü array yaratmaq
int[] numbers = new int[5]; // 5 elementli int array
int[] initializedArray = {1, 2, 3, 4, 5}; // İlkin dəyərlərlə yaradılmış array

2. Multi-Dimensional Array (Çox Ölçülü Massiv)

Çox ölçülü array-lər, array-lərin array-i kimi düşünülə bilər. İki ölçülü array matris kimi təsəvvür edilə bilər.

Koda bax

// İki ölçülü array yaratmaq
int[][] matrix = new int[3][4]; // 3x4 ölçülü matris
int[][] initializedMatrix = {{1, 2, 3}, {4, 5, 6}, {7, 8, 9}}; // İlkin dəyərlərlə

Dynamic Array (ArrayList) İmplementasiyası

Java-da standart array-lər fixed-size olduğu üçün, dinamik ölçülü array-lər üçün ArrayList class-ı istifadə olunur:

Koda bax

import java.util.ArrayList;
import java.util.List;

public class ArrayListExample {
    public static void main(String[] args) {
        // ArrayList yaratmaq və elementləri əlavə etmək
        List<Integer> list = new ArrayList<>();
        list.add(10);
        list.add(20);
        list.add(30);
        
        // Əsas əməliyyatlar
        int element = list.get(1);          // elementi əldə etmək
        list.set(1, 25);                   // elementi dəyişdirmək
        list.add(2, 35);                   // müəyyən indeksə əlavə etmək
        list.remove(0);                    // elementi silmək
        
        // Yardımçı metodlar
        int size = list.size();            // ölçü
        boolean contains = list.contains(25); // axtarmaq
        int index = list.indexOf(25);      // indeksi tapmaq
        list.clear();                      // təmizləmək
    }
}

Array vs. LinkedList

Aspekt	Array	LinkedList
Yaddaş Yerləşməsi	Contiguous	Non-contiguous
Ölçü	Fixed (ArrayList dinamik)	Dinamik
Element Əlavə Etmək	O(n) - ortalama	O(1) - əvvələ və sona
Element Silmək	O(n) - ortalama	O(1) - əvvəldən və sondan
Random Access	O(1)	O(n)
Yaddaş İstifadəsi	Yalnız data	Data + pointer(s)
İmplementasiya	Daha sadə	Nisbətən mürəkkəb

Array-in İstifadə Sahələri

1. Sorting Algorithms: Sıralama alqoritmləri
2. Searching Algorithms: Axtarış alqoritmləri
3. Matrix Operations: Matris əməliyyatları
4. Dynamic Programming: Dinamik proqramlaşdırma
5. Hash Tables: Hash cədvəlləri
6. Buffer for I/O Operations: Giriş/çıxış əməliyyatları üçün bufer

Array-in Mürəkkəbliyi

Əməliyyat	Time Complexity
Access	O(1)
Search	O(n)
Insert	O(n)
Delete	O(n)

Bəzi Leetcode sualları

• https://leetcode.com/problems/median-of-two-sorted-arrays/description/
• https://leetcode.com/problems/remove-duplicates-from-sorted-array-ii/description/
• https://leetcode.com/problems/find-first-and-last-position-of-element-in-sorted-array/description/
• https://leetcode.com/problems/search-in-rotated-sorted-array/description/
• https://leetcode.com/problems/combination-sum/description/