Mikroservislərin Kommunikasiyası

Mikroservis arxitekturasında, servislər arasında effektiv kommunikasiya sistemin ümumi performansı və dayanıqlılığı üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. Mikroservislər arasında kommunikasiya, servislərin bir-biri ilə məlumat mübadiləsi etməsi və əməkdaşlıq etməsi üçün istifadə olunan mexanizmlərdir.

Kommunikasiya Modelləri

1. Sinxron Kommunikasiya

Sinxron kommunikasiyada, sorğu göndərən servis cavab alana qədər gözləyir:

Request-Response: Bir servis digərinə sorğu göndərir və cavab gözləyir
Bloklayıcı: Sorğu göndərən servis cavab alana qədər bloklanır
Real-time: Cavab dərhal tələb olunur

Texnologiyalar: REST API, gRPC, GraphQL

Nümunə: Ödəniş servisinin müştəri servisindən müştəri məlumatlarını alması

2. Asinxron Kommunikasiya

Asinxron kommunikasiyada, sorğu göndərən servis cavabı gözləmədən işinə davam edir:

Fire-and-Forget: Bir servis mesaj göndərir və cavab gözləmir
Qeyri-bloklayıcı: Sorğu göndərən servis bloklanmır
Eventual Consistency: Sistem müvəqqəti olaraq qeyri-ardıcıl vəziyyətdə ola bilər

Texnologiyalar: Message Queues, Event Streaming, Pub/Sub

Nümunə: Sifariş yaradıldıqdan sonra bildiriş servisinin məlumatlandırılması

Kommunikasiya Protokolları

1. REST (Representational State Transfer)

REST, HTTP protokolu üzərində qurulan, resurs-əsaslı bir kommunikasiya üsuludur:

Üstünlükləri: Sadə, geniş dəstəklənən, standartlaşdırılmış
Çatışmazlıqları: Böyük məlumat həcmləri üçün səmərəsiz, sxema validasiyası məhdud
İstifadə halları: CRUD əməliyyatları, ümumi API-lər

Nümunə:

GET /users/123 HTTP/1.1
Host: api.example.com
Accept: application/json

2. gRPC (Google Remote Procedure Call)

gRPC, Google tərəfindən yaradılmış, yüksək performanslı RPC (Remote Procedure Call) sistemidir:

Üstünlükləri: Yüksək performans, güclü tipləşdirmə, kod generasiyası
Çatışmazlıqları: Öyrənmə əyrisi, brauzerdə dəstək məhdudiyyətləri
İstifadə halları: Mikroservislər arası daxili kommunikasiya, yüksək performans tələb edən ssenarilər

Nümunə:

syntax = "proto3";

service UserService {
  rpc GetUser (GetUserRequest) returns (User);
}

message GetUserRequest {
  string user_id = 1;
}

message User {
  string user_id = 1;
  string name = 2;
  string email = 3;
}

3. GraphQL

GraphQL, Facebook tərəfindən yaradılmış, sorğu dili və runtime-dır:

Üstünlükləri: Çevik sorğular, az şəbəkə sorğuları, güclü tipləşdirmə
Çatışmazlıqları: Server tərəfdə mürəkkəblik, keşləmə çətinlikləri
İstifadə halları: Mobil tətbiqlər, mürəkkəb UI-lər

Nümunə:

query {
  user(id: "123") {
    id
    name
    email
    orders {
      id
      status
    }
  }
}

4. Message Queues və Event Streaming

Mesaj növbələri və hadisə axını platformaları asinxron kommunikasiya üçün istifadə olunur:

Üstünlükləri: Dayanıqlılıq, miqyaslanma, servislər arasında zəif əlaqə
Çatışmazlıqları: Əlavə infrastruktur, eventual consistency
İstifadə halları: Hadisə əsaslı arxitektura, asinxron iş axınları

Texnologiyalar: Apache Kafka, RabbitMQ, Amazon SQS/SNS, Google Pub/Sub

Nümunə (Kafka):

// Kafka Producer örneği
// Producer
ProducerRecord record = new ProducerRecord("orders", orderId, orderData);
producer.send(record);

// Consumer
ConsumerRecords records = consumer.poll(100);
for (ConsumerRecord record : records) {
    processOrder(record.value());
}

Servis Kəşfi (Service Discovery)

Servis kəşfi, mikroservislərin bir-birini dinamik olaraq tapması üçün istifadə olunan mexanizmdir:

Klient tərəfli kəşf: Klient servis reyestrindən hədəf servisin ünvanını alır
Server tərəfli kəşf: Proxy/Gateway sorğunu uyğun servisə yönləndirir

Texnologiyalar: Netflix Eureka, Consul, etcd, Kubernetes Service Discovery

Nümunə (Spring Cloud + Eureka):

Koda bax

@SpringBootApplication
@EnableDiscoveryClient
public class PaymentServiceApplication {
    public static void main(String[] args) {
        SpringApplication.run(PaymentServiceApplication.class, args);
    }
}

@RestController
public class PaymentController {
    @Autowired
    private DiscoveryClient discoveryClient;

    @Autowired
    private RestTemplate restTemplate;

    @GetMapping("/payment/{userId}")
    public Payment getPayment(@PathVariable String userId) {
        // Klient tərəfli servis kəşfi
        List<ServiceInstance> instances = discoveryClient.getInstances("user-service");
        ServiceInstance instance = instances.get(0);
        String userServiceUrl = instance.getUri().toString();

        // Servisə sorğu
        User user = restTemplate.getForObject(userServiceUrl + "/users/" + userId, User.class);
        // ...
    }
}

Servis Mesh (Service Mesh)

Servis Mesh, mikroservislər arasında kommunikasiyanı idarə edən infrastruktur təbəqəsidir:

Əsas Komponentlər

Data Plane: Servislər arasında trafikin idarə edilməsi (proxylər)
Control Plane: Proxy konfiqurasiyası və idarəetməsi

Funksiyalar

Trafik İdarəetməsi:
- Load balancing
- Circuit breaking
- Retry və timeout
- Traffic splitting/canary deployment
Təhlükəsizlik:
- Mutual TLS (mTLS)
- Authentication və authorization
- Şifrələmə
Müşahidə:
- Distributed tracing
- Metrics
- Logging

Populyar Servis Mesh Həlləri:

Istio: Kubernetes üçün tam funksional servis mesh
Linkerd: Yüngül və sadə servis mesh
Consul Connect: HashiCorp-un servis mesh həlli
AWS App Mesh: AWS üçün idarə olunan servis mesh

Nümunə (Istio Virtual Service):

apiVersion: networking.istio.io/v1alpha3
kind: VirtualService
metadata:
  name: payment-service
spec:
  hosts:
  - payment-service
  http:
  - route:
    - destination:
        host: payment-service
        subset: v1
      weight: 90
    - destination:
        host: payment-service
        subset: v2
      weight: 10
  - fault:
      delay:
        percentage:
          value: 5
        fixedDelay: 2s

API Gateway

API Gateway, klient və mikroservislər arasında vasitəçi rolunu oynayan bir komponentdir:

Funksiyalar

Routing: Sorğuların uyğun servislərə yönləndirilməsi
Aggregation: Bir neçə servisin cavablarının birləşdirilməsi
Authentication: Mərkəzləşdirilmiş autentifikasiya
Rate Limiting: Sorğu limitlərinin tətbiqi
Monitoring: Trafik monitorinqi və analitikası

Populyar API Gateway Həlləri:

Netflix Zuul/Spring Cloud Gateway: Java ekosistemi üçün
Kong: Açıq mənbəli, Lua əsaslı
AWS API Gateway: AWS üçün idarə olunan həll
Azure API Management: Azure üçün idarə olunan həll

Nümunə (Spring Cloud Gateway):

spring:
  cloud:
    gateway:
      routes:
      - id: user-service
        uri: lb://user-service
        predicates:
        - Path=/users/**
        filters:
        - name: CircuitBreaker
          args:
            name: userServiceCircuitBreaker
            fallbackUri: forward:/fallback/users
      - id: payment-service
        uri: lb://payment-service
        predicates:
        - Path=/payments/**
        filters:
        - name: RequestRateLimiter
          args:
            redis-rate-limiter.replenishRate: 10
            redis-rate-limiter.burstCapacity: 20

Kommunikasiya Nümunələri və Anti-nümunələri

Tövsiyə Olunan Nümunələr

API Kompozisiyası: Bir neçə mikroservisin məlumatlarını birləşdirmək
Circuit Breaker: Xəta hallarında alternativ davranış təmin etmək
Bulkhead: Resursları ayırmaqla kaskad xətaların qarşısını almaq
Retry with Backoff: Uğursuz sorğuları təkrarlamaq, lakin gecikmə ilə
Idempotent Consumer: Təkrarlanan mesajların təhlükəsiz emalı

Anti-nümunələr

Chatty Communication: Servislər arasında həddindən artıq kommunikasiya
Synchronous Chain: Uzun sinxron sorğu zəncirləri
Direct Database Access: Bir servisin digər servisin məlumat bazasına birbaşa müraciəti
Shared Libraries: Servislər arasında həddindən artıq kod paylaşımı

Kommunikasiya Strategiyası Seçimi

Mikroservis kommunikasiya strategiyası seçərkən nəzərə alınmalı faktorlar:

Latency Requirements: Real-time tələblər sinxron kommunikasiyanı tələb edə bilər
Reliability Needs: Yüksək etibarlılıq tələbləri asinxron kommunikasiyanı üstün tuta bilər
Data Size: Böyük məlumat həcmləri üçün gRPC və ya hadisə axını daha uyğun ola bilər
Team Expertise: Komandanın təcrübəsi və bilikləri
Ecosystem Compatibility: Mövcud texnologiya stack-i ilə uyğunluq

Kommunikasiya Modelləri​

1. Sinxron Kommunikasiya​

2. Asinxron Kommunikasiya​

Kommunikasiya Protokolları​

1. REST (Representational State Transfer)​

2. gRPC (Google Remote Procedure Call)​

3. GraphQL​

4. Message Queues və Event Streaming​

Servis Kəşfi (Service Discovery)​

Servis Mesh (Service Mesh)​

Əsas Komponentlər​

Funksiyalar​

API Gateway​

Funksiyalar​

Kommunikasiya Nümunələri və Anti-nümunələri​

Tövsiyə Olunan Nümunələr​

Anti-nümunələr​

Kommunikasiya Strategiyası Seçimi​

Kommunikasiya Modelləri

1. Sinxron Kommunikasiya

2. Asinxron Kommunikasiya

Kommunikasiya Protokolları

1. REST (Representational State Transfer)

2. gRPC (Google Remote Procedure Call)

3. GraphQL

4. Message Queues və Event Streaming

Servis Kəşfi (Service Discovery)

Servis Mesh (Service Mesh)

Əsas Komponentlər

Funksiyalar

API Gateway

Funksiyalar

Kommunikasiya Nümunələri və Anti-nümunələri

Tövsiyə Olunan Nümunələr

Anti-nümunələr

Kommunikasiya Strategiyası Seçimi